فرایند ارزیابی وثایق

پس از ثبت‌نام متقاضی در سامانه و تکمیل مدارک و مستندات، گزارش اعتبارسنجی تهیه‌ می‌شود و پرونده در کمیته فنی و اعتباری و سپس هیئت‌مدیره مطرح می‌شود. براساس رتبه اعتباری فرد میزان و نوع وثایق یا در صورت لزوم تعداد ضامن‌ها مشخص و تصویب می‌‌شود. فرایند توثیق براساس انواع وثیقه به شرح ذیل است:

• وثیقه ملکی: وثیقه ملکی در صورت داشتن شرایط و انطباق با دستورالعمل و ضوابط مربوطه، به کارشناس رسمی دادگستری معتمد صندوق برای ارزیابی ارجاع می‌شود و چنانچه وثیقه، محل اجرای طرح دارای دفترچه قرارداد واقع در شهرک‌های صنعتی باشد، کارشناس صرفاً اعیان و مستحدثات را ارزیابی می‌کند و اعلام ارزش حق انتفاع و میزان تعهدات دفترچه برعهده شرکت شهرک‌های استان در قالب مکاتبه «تعهد جانشینی» است.

• وثیقه سپرده مسدودی نزد صندوق: متقاضی براساس مصوبات کمیته فنی و اعتباری و هیئت‌مدیره، مبلغ سپرده را طبق ضوابط صندوق واریز می‌کند.

• سایر وثایق ملکی: وثایقی همچون زمین فاقد اعیان و مستحدثات، باغ، زمین زراعی، اراضی ملی، واحد تجاری و ملک روستایی، براساس مصوبه کمیته وثایق صندوق و عمدتاً به‌عنوان جبران کسری وثایق معرفی‌شده یا ترهینی پذیرفته می‌شوند.  

فرایند ترهین وثایق و اخذ تضامین

با توجه به گزارش کارشناس در فرایند ارزیابی وثایق ملکی، برای مکاتبه با دفترخانه و معرفی ملک برای تنظیم اسناد رهنی (و در صورت وجود دفترچه قرارداد برای تنظیم سند تعهد غیرمالی) و وکالت فروش اقدام می‌شود و متعاقباً نماینده صندوق اصول فیزیکی وثایق و تضامین و همچنین مدارک ضامن‌ها را تحویل می‌گیرد و سوابق در «سامانه صدور ضمانت‌نامه» ثبت و به ذی‌حسابی صندوق برای تنظیم اسناد مالی و بایگانی ارسال می‌‌شود. همچنین «اصل قرارداد صدور» (که به امضای متقاضی و ضامن‌ها و سایر متعهدین رسیده) برای ثبت و انجام مراحل صدور ضمانت‌نامه طبق ضوابط مربوطه به «مدیریت اعتبارسنجی و صدور ضمانت‌نامه» فرستاده می‌‌شود.

امتیازات استفاده از خدمات صندوق در مقایسه با بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری از منظر وثایق و تضامین

الف) وثایق

1. صندوق وثایقی مانند محل اجرای طرح و دفترچه قرارداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی و بعضاً سایر وثایق (به‌عنوان وثیقه تکمیلی) را می‌پذیرد، درحالی‌که بانک‌ها صرفاً وثیقه شهری سهل‌البیع را اخذ می‌کنند.

2. کارشناسان رسمی‌ای که صندوق تأییدشان کرده، در ارزیابی وثایق از هرگونه جهت‌گیری مبرا هستند و معمولاً قیمت روز وثیقه در گزارش درج می‌شود، اما کارشناسان بانک معمولاً قیمت کارشناسی وثیقه ملکی را با ضرایب پایین‌تر از قیمت واقعی برآورد می‌کنند.

3. میزان احتساب وثیقه ملکی معمولاً 85 درصد تا 100 درصد نظریه کارشناسی است، این در حالی است که معمولاً بانک‌ها ضریب مربوطه را حداکثر 60 درصد لحاظ می‌کنند.

4.  صندوق با توجه به اعتبارسنجی متقاضیان معمولاً وثایق را از 30 تا 50 درصد مبلغ ضمانت‌نامه اخذ می‌کند، اما در بانک‌ها میزان آن از 120 درصد تا 150 درصد است.

ب) ضامن‌ها

1. صندوق افراد شاغل تمام‌وقت به‌صورت قراردادی پیمانی و شاغل در بخش خصوصی معتبر را با داشتن حداقل شرایط برای ضمانت می‌پذیرد، درحالی‌که بانک‌ها صرفاً کارمند رسمی دولت را با دریافت نامه کسر از حقوق می‌پذیرند.

2.  دیدگاه صندوق در قبال ضامن‌ها مجموعه‌ای از شرایط و وضعیت مالی و گردش حساب آن‌هاست.

3.  صندوق دیدگاه سهل‌گیرانه‌تری درخصوص شرایط متقاضیان در اموری همانند داشتن چک برگشتی و تسهیلات معوق دارد، درحالی‌که بانک‌ها در این زمینه سخت‌گیری بیشتری دارند.

 4. امکان جابه‌جایی (کاهش/افزایش) میزان وثیقه و تعداد ضامن‌ها با توجه به شرایط متقاضیان صندوق وجود دارد، اما بانک‌ها لزوماً چنین همکاری و مساعدتی نمی‌کنند.